چکیده تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری یا ر‌نسانس اسلامی
گردآوری و شرح : خسرو کیا
بیان مسئله :
پیدایش هر‌دینی شعاعی از اندیشه را در عرصه های گوناگون فکری بشر موجب می شود و در پرتو آن، دیدگاه های کلامی وا‌عتقادی متفاوتی نمایان میگردد. در طول اعصار و قرون متمادی رسوخ اندیشه های برخواسته از دین در قالب های مختلف و تفسیرها و تبیین های متفاوت در فرهنگ های بشری و نیز آمیخته شدن آنها با مکاتب فکری و دانش های بشری موجب پیدایش فرقه ها و‌مسلک در ادیان شده و طیف وسیعی از نظرگاه را بوجود آورده است. دین اسلام نیز‌در عین استواری و مصونیت کتاب آسمانی آن و روشنی راه حقیقت، از این قاعده مستثنی نبوده است.
قرن چهارم هجری از دوران درخشان پویایی و پیشرفت اندیشه های اسلامی است. در این عصر تحقیق در اوضاع اقالیم– جنبش های علمی و انتقال دانش تکمیل تر شد و گر‌ایشها و آیینهای دینی مسلمانان در این قرن تحت تأثیر امواج فکری مسیحی و‌سایر نحله های عرفانی قرار گرفت و در کنار تأثیرات یونانی و هندی و مسیحی و اسر‌ائیلیات ، آیین ها و اندیشه های ایرانی نیز تأثیر‌ش را در پیدایش و شکل گرفتن مذاهب و فرقه ها و امواج فکری مسلمانان نمایان ساخت و چنانکه انعکاس مهر پرستی و زرتشتی گری و نحله مانی و مزدک حتی عقاید دهر‌یون و شکا‌کان ایرانی همانند تأثیر آیین های زندگی و دانش های عملی و تجارب دیوانی و نظامی و صناعت و تجارت و زراعت ایرانیان در افکار و رفتار مسلمانان حتی، مسلمانان غیر ایرانی طی قرن چهارم به یچ محققی پوشیده نمانده است .
نیاز جامعه علمی به باز شناسی دقیق افکار و اندیشه های اسلامی و نحله ها و فرق و ربط و بست آنها با آموزه های اصیل دین مبین اسلام و شناخت نقاط ضعف و قدرت نحله های فکری از مو‌لفه های تاثیر گذار در وارسی و بازشناسی تمدن ها است که مولو‌ف کتاب تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری به تفصیل به آن پرداخته است و در این نوشتار نیز محقق در حد وسع و امکان با مراجعه به منابع مختلف به طرح مباحث اصلی آن اشاره کرده است. امید است مطالعه این کتاب و سایر منابع مرتبط به درک بیشتر خوانندگان از شرایط مورد بحث کمک نماید و مطالعه کتاب تمدن اسلامی به کلیه دانشجویان رشته اندیشه های اسلامی توصیه می شود.تألیف : آدام متز
